Không được làm thế, phải tội chết. hay hay.

Ba cái từ đơn “phải tội chết” tôi được bà, mẹ răn dạy giản đơn như vậy đấy, nó theo tôi từ khi tôi còn thơ bé, đến lúc trưởng thành, tôi cũng sẽ dạy lại với các con tôi

Còn những cái ác tinh vi hơn có mặt ở khắp nơi, trong những công trình gian dối, trong những xảo thuật lừa nhau để lấy tiền, những cái bẫy dồn người lành vào chỗ chết. Kết thúc câu chuyện của mình, anh cho biết: “Ở quán không chỉ có mình em có hành động như vậy mà hầu như ai cũng làm, âu cũng là bài học cho những kẻ dám bỏ tiền đi nhậu cơ mà kẹo bủn xỉn không chịu bo cho viên chức”.

Nhưng đến giờ, điều đó có còn không? Rõ ràng chúng ta đã quá chểnh mảng, nhãng trong việc giáo dục con người, để đến bây giờ, cả cộng đồng đang phải gánh chịu hậu quả.

Và khó khăn hơn là việc họ sẽ phải cố gắng sống thế nào cho con cái nhìn vào, để chúng có niềm tin. Do vậy tôi cảm thấy kinh rợn khi đọc những câu chuyện như kiểu của người viên chức phục vụ bàn phấn khởi kể ở trên. Liệu có còn kịp để chúng ta chống lại nó không.

Quán nhậu vỉa hè (ảnh minh họa) Đọc xong bài báo có cái tên nguyên văn thế này: “Không được “bo”, viên chức nhổ nước miếng vào lẩu, đi tiểu vào bia”, có lẽ ai cũng như ai, thấy kinh tởm, thịnh nộ, bức xúc như khi thình lình bị ai đó gí vào mặt xác một con chuột chết đã trương lên và bốc mùi. Nhưng trên khắp các diễn đàn, người ta đã chứng minh đó là chuyện có thật hẳn hoi, chuẩn y chính những người đã có những hành vi na ná như anh phục vụ trong bài báo trần thuật lại với bạn bè của mình.

Sự tàn tệ trong văn hóa xử sự của người với người có nhẽ cũng chỉ đến thế là cùng. Rằng anh này đang làm nhân viên chạy bàn cho một quán nhậu lẩu dê ở Thủ Đức (TP. Đấy, chuyện là thế đấy. Cho dù mọi thứ mất đi, thì cái còn lại và trường tồn mãi mãi vẫn phải là lương tâm con người, là những điều tốt đẹp mà mỗi người, trong suốt thế cuộc mình có thể mang đến cho đồng loại.

Thoạt tiên, tôi và có lẽ cũng nhiều người, cảm thấy nghi về tính xác thực trong thông báo của bài báo, bởi nó không phát xuất từ ghi nhận thực tiễn trực tiếp kiểu bắt tận tay, day tận trán mà chỉ được viết ra từ một câu chuyện trên diễn đàn voz, do chính một thành viên háo hức kể ra. Những đứa bé, nói với chúng về lương tâm thì thật là mơ hồ và khó hiểu, nhưng nói với chúng, con không được làm thế, “phải tội chết”, nghe mới gần gũi và dung dị ăn nhằm làm sao.

Cái văn hóa ứng xử “phải tội chết” mà chúng ta được thừa hưởng từ những các đời đi trước đó, là một trong hàng triệu triệu những vân vi li ti để phối hợp thành cái gọi là “tính người”.

Chưa khi này muộn cả nếu những người mẹ người cha thương xuyên nói với con cái mình nhiều hơn về cái “văn hóa phải tội” của người Việt.

Biết nói thế nào đây nhỉ. Hơn lúc nào hết, chúng ta cảm nhận rõ sự thiếu hụt và trống trải khủng khiếp của lương tâm con người trong đời sống này.

Tôi đọc xong nhưng không dám tin, tưởng là chuyện “chém gió” cho vui của mấy gã trai rỗi việc mà thôi.

Mỗi cá nhân là một con ốc bé tí tẹo trong cả guồng máy khổng lồ của tầng lớp, con ốc ấy làm tròn vai trò của nó, giữ đúng trọng trách và nhiệm vụ của nó, guồng máy sẽ quay đều, còn nếu không, tuốt sẽ hỏng theo phản ứng dây chuyền và sụp đổ.

Tôi vẫn nhớ người Việt mình có một chữ rất hay, đó là “phải tội”, và lối xử sự này, qua nhiều đời đã được nâng lên thành một văn hóa, rất nhân văn và thấm thía. Kịp chứ. Một người thầy thuốc bốc thuốc cho bệnh nhân, lợi dụng sự thiếu hiểu biết về y học của họ, cho những thứ quàng xiên vào thang thuốc để kiếm tiền, ai biết đâu, nhưng cũng không được, “phải tội chết”.

Người phục vụ nhổ nước miếng, tiểu vào đồ ăn của khách còn lên mạng huênh hoang khoe như một chiến công.

Một người thợ xây xây cái nhà cho chủ, bị đối xử không được tử tế lắm, xây điêu trá sơ lược cho chủ, không được, “phải tội chết”. Những chuẩn đạo đức bất thành văn, không một ai chằng buộc vào nhau, cưỡng ép nhau nhưng nó đã như một mạch nước lành, cứ tự thấm vào qua từng đời, từng kiếp.

Thế nhưng với các vị khách không chịu bo, hoặc có bo nhưng bần tiện thì anh viên chức này có cách “xử tội kín” là nhổ nước bọt hoặc đi tiểu vào thức ăn của khách. Ai chết mặc ai. Kinh rợn khi phải chứng kiến những đê tiện, độc ác và đểu giả thử những rễ cây phình to đang bóp nghẹt, đang hút hết nhựa lành trong đời sống này.

Làm sao để giữ được lương tâm của mỗi người không bị những thứ uế tạp của cuộc sống làm cho bạc và bốc mùi lên như vậy, nếu mỗi chúng ta không tự gắng lên mà cứu lấy mình?. HCM), lương thấp, công việc cực nhọc nên bị ức chế, chính yếu mong đợi vào tiền “bo” từ việc phục vụ khách. Tôi nhớ bà tôi, mẹ tôi vẫn hay nói rằng, việc xấu nào mình làm cho người khác, cho dù người đó không biết, cũng chẳng ai biết cả thì cũng không được làm, vì như thế thì “phải tội chết”.

Một người bán hàng ăn làm đồ ăn bẩn cho khách, khuất mắt ngó, ai biết đấy là đâu, nhưng cũng không được, “phải tội chết”.

Ấy là cái ác, cái tồi tệ ở mức sơ khai nhất. Không muốn có một cái nhìn quá bi quan nhưng tôi đang chứng kiến sự sụp đổ ấy mỗi ngày càng nhiều lên quanh mình, những quan chức vô cảm, tham nhũng, những nhân viên công vị lợi dụng chức quyền để kiếm lợi, bất chấp tuốt tuột, những người dân cày thật thà chân chỉ nhất giờ cũng làm vườn hai thửa, bên cho mình ăn và bên bán cho cõi trần.