Để người dân được hưởng lợi từ rừng

Tuy nhiên, cho đến nay, bên cạnh một số tỉnh thực hành tốt thì ở nhiều địa phương, chính sách này vẫn chưa thật sự đi vào cuộc sống. Rừng được bảo vệ thì dân no đủ Chúng tôi đến Lai Châu đúng vào mùa mưa, con đường từ thị xã đến xã Lản Nhì Thàng, huyện Phong Thổ vốn đã quanh co, dốc đá, nay lại thêm trơn lầy và sạt lở. Đúng với những gì chúng tôi được nghe, được biết, tuy thực hiện muộn hơn một số địa phương, nhưng Lai Châu hiện là tỉnh dẫn đầu cả nước trong khai triển công tác chi trả DVMTR. Toàn xã Lản Nhì Thàng có hơn 4.700 ha rừng, năm 2012, tỉnh đã chi 1,3 tỷ đồng cho 513 hộ, làng nhàng mỗi hộ được nhận từ 2,6 đến 2,7 triệu đồng. Các hộ dân chính yếu là đồng bào dân tộc Mông, Dao, kinh tế còn rất khó khăn nên số tiền nhận được tác động rất lớn đến đời sống vật chất và tinh thần của họ. Đàm luận với chúng tôi, Phó Chủ tịch UBND xã Hoàng Ích Điện phấn khởi cho biết: Từ khi được nhận tiền DVMTR, bà con các dân tộc rất nao nức. Các hộ dân giờ coi rừng như vườn nhà mình nên công tác coi ngó, bảo vệ được thực hành trực tính, liên tục, rất hiệu quả. Theo chân đồng chí Điện đến bản Tô Y Phìn đúng lúc trời mưa to, con đường độc đạo từ xã lên bản vốn chông chênh, giờ càng hiện rõ sự khó khăn, hiểm. Anh Điện chỉ lên núi, nơi có đường dây điện cao áp vừa khánh thành, giãi bày: Bà con có niềm vui nhân đôi khi cùng một lúc vừa có điện thắp sáng, vừa có tiền từ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng. Từ nay, đời sống người dân các thôn, bản sẽ no đủ hơn. Tại hộ gia đình anh Thào A Lử,http://www.Idee.Vncả hai vợ chồng đều vào rừng để chăm chút cây, người con trai cả vừa từ rừng về vội khoe: Năm nay có tiền DVMTR, cuộc sống của gia đình đã khá nhiều rồi đấy. Bữa cơm giờ cũng ngon hơn, con mình cũng được đến trường và có quần áo ấm mặc mùa rét nữa. Nhờ rừng mang lại đấy, ai cũng vui cán bộ ạ, rừng càng nhiều thì dân càng no đủ. Đến thăm các hộ anh Thào A Mư, chị Sùng Thị Dở, chúng tôi đều nhận thấy họ rất vui khi trực tiếp thu được tiền tương trợ bảo vệ rừng, góp phần cải thiện cuộc sống và yên tâm bảo vệ chăm chút rừng do chính mình làm chủ. Đúng như nhận định của Trưởng Ban quản lý rừng phòng hộ huyện Phong Thổ, Nguyễn Đình Hòa: Việc khai triển chính sách chi trả DVMTR đã từng bước thay đổi nhận thức của người dân về rừng, thúc đẩy chủ trương từng lớp hóa nghề rừng. Nhất là đã tạo điều kiện cho người dân gắn bó khắn khít với rừng, coi rừng như một nguồn thu nhập đáng kể, góp phần từng bước nâng cao đời sống, bảo đảm an ninh quốc phòng và thứ tự an toàn xã hội trên địa bàn. Tính đến hết năm 2012, toàn tỉnh Lai Châu thu được hơn 166 tỷ đồng, đạt 110% so với kế hoạch thu và đã chi gần 140 tỷ đồng cho hơn 50 nghìn hộ là chủ rừng, với tổng diện tích rừng được nhận chi trả là 433 nghìn ha, đạt 93% kế hoạch, đưa Lai Châu trở nên một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về công tác thực hiện tốt chính sách chi trả DVMTR. Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Nguyễn Hữu Ái khẳng định: Thành công của chính sách này chính là do tỉnh đã tích cực đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ quát chính sách, huy động được cả bộ máy chính trị, hệ thống chính quyền các cấp từ tỉnh đến huyện, xã vào cuộc, thực hành đồng bộ phương án chi trả trên cơ sở xác định rõ đối tượng và quan yếu hơn là đã tạo ra ngôn ngữ đồng thuận trong các dân tộc anh em, sự đoàn kết và đồng đều về năng lực, trình độ của hàng ngũ cán bộ thực hiện công tác này. Cùng với Lai Châu, theo đánh giá của Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Việt Nam, tính đến nay, cả nước đã có thêm nhiều tỉnh làm tốt công tác chi trả DVMTR. Nếu đầu năm 2012, mới có chín địa phương trong cả nước thành lập quỹ, thì đến nay, đã có 31 tỉnh tổ chức thành lập, vận hành Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng, đẵn tập hợp tại một số khu vực có tiềm năng về thủy điện như Tây Bắc, Tây Nguyên và miền trung. Sau khi thành lập, hồ hết các quỹ đã từng bước kiện toàn, củng cố bộ máy, khai triển các hoạt động, hoàn chỉnh các quy định quản lý, vận hành. Cần chính quyền địa phương vào cuộc quyết liệt Có nhiều điểm chung với Lai Châu, nhưng tỉnh Điện Biên hiện còn nhiều tồn tại, vướng mắc trong khai triển công tác chi trả DVMTR, khiến tiền chưa đến được tay người bảo vệ rừng. Đến nay, tỉnh mới ký được hai hiệp đồng ủy thác thu tiền DVMTR, còn lại bốn Nhà máy thủy điện: Nà Nơi, Thác Trắng, Pa Khoang, Na Son chưa ký được với nhiều lý do khác nhau. Năm 2012, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng của tỉnh đã được Quỹ của Trung ương điều phối 100 tỷ đồng. Trong khi đó, thực tiễn việc chi trả tiền DVMTR tính đến nay mới được hơn 13 tỷ đồng cho 38 chủ rừng với diện tích được nhận chi trả là 38 nghìn ha. Các chủ rừng được chi trả gồm: Khu bảo tồn thiên nhiên Mường Nhé, cộng đồng dân cư, thôn bản thị xã Mường Lay; bản Chống Dình, bản Huổi Toong 2 thuộc huyện Mường Chà và hai bản Cò Chạy 2 và Mường Pồn 2 của huyện Điện Biên. Đến một số xã của huyện Mường Chà, nơi có tới gần 90% số hộ nghèo, chúngthiết kế quy hoạchtôi được biết hiện họ vẫn chưa được nhận tiền DVMTR và đang hôm mai ngóng chờ chính sách được triển khai. Phó Chủ tịch UBND huyện Đinh Xuân Tiến băn khoăn: "Mường Chà là huyện nghèo, hằng năm phải chờ mong vào ngân sách của quốc gia. Vì thế, khi khai triển công tác chi trả DVMTR chúng tôi rất vui. Thế nhưng, muốn giải ngân hiệu quả, kịp thời thì phải sớm xác định đúng đối tượng chủ rừng, hộ gia đình, cá nhân nhận giao khoán bảo vệ rừng. Việc này huyện cũng đang gặp nhiều vướng mắc. Chúng tôi rất mong lãnh đạo tỉnh sớm có chính sách chỉ đạo để các địa phương thực hành, kịp thời tương trợ tiền cho người dân, giúp họ cải thiện cuộc sống, đồng thời có bổn phận hơn trong việc bảo vệ, chăm sóc rừng. Tiền dịch vụ môi trường rừng thu được rồi mà không đưa được đến người dân là có lỗi với dân bởi chúng tôi xác định, với bà con nơi đây, có thêm một đồng cũng quý". San sớt với chúng tôi, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Mường Chà, Nguyễn Tuấn Quang cũng mong muốn, địa phương sớm xác định rõ các đối tượng được thụ hưởng chính sách để tương trợ cho lực lượng kiểm lâm làm tốt hơn nữa công tác bảo vệ và phát triển rừng tại địa bàn quản lý. Việc chỉ giải ngân được 13 tỷ đồng là một tồn tại, yếu kém của tỉnh Điện Biên trongan vao daythực hiện chính sách chi trả DVMTR. Nguyên do của việc chậm trễ trong khai triển chính sách này là do thiếu sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt, kịp thời của chính quyền địa phương; chưa khơi dậy được sự quan hoài vào cuộc của cả hệ thống chính trị và thiếu sự kết hợp chặt chẽ, đồng bộ của các cơ quan, ban, ngành trong tỉnh. Hơn lúc nào hết, các đối tượng được thụ hưởng từ chính sách này hiện đang đêm ngày mong chờ vào các quyết sách, chỉ đạo quyết liệt, kịp thời của lãnh đạo tỉnh!? Tính đến nay, hệ thống văn bản quy định, chỉ dẫn thực hiện chính sách chi trả DVMTR đã căn bản hoàn chỉnh, là căn cứ pháp lý rất quan trọng khai triển các hoạt động thực thi chính sách của quốc gia. Dựa vào các văn bản đó, các địa phương hoàn toàn có thể chủ động khai triển vận hành Quỹ, tiến hành ký kết hợp đồng ủy thác chi trả DVMTR để thu nộp, có kế hoạch triển khai chi trả tiền cho các chủ rừng. Ngoài Điện Biên, một số tỉnh khác như Quảng Nam, Đác Lắc, Kon Tum hiện cũng khai triển chính sách này rất chậm. Căn nguyên nằm ở sự chậm trễ trong thành lập và vận hành bộ máy quỹ. Ở một số địa phương, chính sách chưa nhận được sự quan hoài chỉ đạo quyết liệt của các cấp chính quyền và chưa có sự hưởng ứng, đồng thuận của người dân. Bên cạnh đó, nhiều địa phương còn thiếu chủ động trong việc huy động các nguồn lực để thực hiện chính sách, đặc biệt phần nhiều các tỉnh chưa hoàn thành việc rà soát, xác định ranh giới, diện tích rừng đến từng chủ rừng. Rõ ràng, chi trả tiền dịch vụ cho chủ rừng, một mặt giúp người dân được hưởng lợi thiết từ thực những cánh rừng mà họ bỏ công sức để chăm chút, giữ giàng, mặt khác còn nâng cao ý thức trong công tác bảo vệ, phát triển rừng. Từ đó góp phần bảo vệ môi trường và tài nguyên giang sơn ngày càng hiệu quả, vững bền. Chính bởi vậy, cùng với việc thực hiện tốt chính sách thu tiền dịch vụ từ các doanh nghiệp dùng DVMTR, việc đẩy mạnh chi trả DVMTR là yêu cầu cần thiết đối với các địa phương, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa của các cấp chính quyền và người dân. Năm 2012, cả nước đã thu được hơn 1.170 tỷ đồng từ DVMTR. Năm 2013, kế hoạch thu từ các nhà máy thủy điện (không kể thủy điện nhỏ) toàn quốc có thể đạt 925 tỷ đồng, trong đó, thu qua Trung ương 716 tỷ đồng, thu trực tiếp tại tỉnh 209 tỷ đồng. Riêng Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Trung ương, tính đến tháng 7-2013 đã ký được 31 hiệp đồng ủy thác chi trả DVMTR. VŨ THÀNH, ÁNH TUYẾT